Tổng quan Lao phổi

Bệnh lao (hay còn được gọi là TB hay Tuberculosis) do vi trùng lao gây nên và được xếp vào là một trong các bệnh truyền nhiễm ở người. Khi vi trùng lao xâm nhập và trú ngụ, sinh sôi nảy nở trong một cơ quan nào đó và cơ thể không có khả năng chống lại nó thì sẽ hình thành nên bệnh lao. 

Không chỉ gây bệnh ở phổi, vi trùng lao còn có thể gây bệnh ở mọi bộ phận khác như lao ở mắt, lao hạch bạch huyết, lao tai, lao tuyến thượng thận, lao màng não, lao xương khớp, lao ruột, lao hệ sinh dịch – tiết niệu,… nhưng lao phổi vẫn là phổ biến nhất (chiếm 80 – 85%) đồng thời cũng là nguồn lây chính cho những người xung quanh.

Các số liệu đáng chú ý về bệnh lao phổi:

• Năm 2015 ghi nhận có 10,4 triệu người mắc lao phổi, trong đó là 1,8 triệu ca tử vong trên toàn thế giới.
• Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính mỗi năm sẽ có khoảng 9 triệu bệnh nhân mắc lao phổi nhưng trong đó số người không được điều trị là 3 triệu.
• Các biểu hiện của bệnh lao phổi có thể kéo dài trong suốt nhiều tháng. Thông qua tiếp xúc gần trong vòng 1 năm, một người bị lao phổi có thể lây cho từ 10 – 15 người.

Thủ phạm gây nên bệnh lao phổi là do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. Khi người mắc bệnh bị ho, hắt hơi, nói chuyện, khạc nhổ làm nước bọt văng ra ngoài sẽ vô tình khiến những người xung quanh dính phải, hít vi khuẩn vào và nhiễm bệnh tại phổi. Chưa dừng lại ở đó, từ phổi vi khuẩn lao có thể sẽ tiến vào các cơ quan khác trong cơ thể thông qua đường máu hoặc bạch huyết và gây nên bệnh lao tại bộ phận đó.

Hình ảnh vi khuẩn lao phổi

Những vi khuẩn khác có thể sẽ bị tiêu diệt nếu chúng ta sử dụng cồn hoặc axit, nhưng vi khuẩn lao thì không vì chúng có khả năng kháng lại những chất này. Nó còn tồn tại được trong dịch đờm của con người trong nhiều tuần liền, có mặt ở những nơi ẩm thấp và tối tăm, chết ở nhiệt độ 1000 độ C trong 5 phút. Dưới ánh mặt trời vi khuẩn lao dễ bị vô hiệu hoá khả năng gây bệnh.

Các biểu hiện điển hình của bệnh lao phổi đó là:

Triệu chứng điển hình của lao phổi là ho ra máu

• Chán ăn, sụt cân bất thường
• Ho: ho khan, ho có đờm, thậm chí ho ra máu,… kéo dài hơn 3 tuần. Đây là triệu chứng dễ nhận thấy nhất khi bị mắc lao phổi
• Cảm thấy mệt mỏi, uể oải mọi lúc mọi nơi
• Đau ngực
• Thỉnh thoảng cảm thấy khó thở
• Sốt nhẹ, bị ớn lạnh về buổi chiều
• Về đêm thường bị đổ mồ hôi trộm

Bên cạnh các triệu chứng điển hình nêu trên, người bệnh cũng có thể gặp các dấu hiệu khác. Cơ địa của mỗi người cũng khác nhau nên tốt hơn hết cần đi khám bác sĩ để biết mình đang bị bệnh gì, điều trị như thế nào cho kịp thời và phù hợp.

Bên cạnh việc khai thác các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân như ho, mệt mỏi, chán ăn, sụt cân, tình trạng bệnh nền,… bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh làm thêm các xét nghiệm như sau:

Chụp x-quang phổi

• Chụp X-quang phổi
• Tiến hành xét nghiệm Xpert MTB/RIF
• Xét nghiệm soi đờm tìm AFB. Nếu xét nghiệm tìm thấy vi khuẩn lao trong đờm thì được chẩn đoán mắc lao phổi: AFB (+), ngược lại là AFB (-)
•  Nuôi cấy để tìm vi khuẩn lao

Việc chẩn đoán sớm tìm ra bệnh sẽ giúp ích rất nhiều trong việc điều trị sau này, tránh để lại những biến chứng nghiêm trọng cũng như phòng ngừa để không lây lan bệnh lao phổi cho người khác.

Với đội ngũ chuyên gia hàng đầu về bệnh lao phổi cùng những bác sĩ dày dạn kinh nghiệm về bệnh phổi và lao, cùng đầy đủ xét nghiệm cũng như phương tiện chẩn đoán hình ảnh và thăm dò chức năng, bệnh viện đa khoa Medlatec hoàn toàn có khả năng khám và chẩn đoán, điều trị bệnh lao. Không chỉ lao phổi mà lao các cơ quan khác cũng đã được chẩn đoán và điều trị thành công tại bệnh viện đa khoa Medlatec. Với thế mạnh về xét nghiệm, bệnh viện Medlatec có thể thực hiện được mọi xét nghiệm chẩn đoán lao như: AFB nhuộm huỳnh quang, nuôi cấy lao trong môi trường lỏng (MGIT), Gene Xpert, MTB/NTM Realtime PCR, Quantiferon,… phối hợp cùng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp CT 128 dãy giúp tầm soát trọn vẹn tổn thương phổi và các cơ quan, chụp MRI, chọc dịch các màng, khớp; sinh thiết, bóc hạch,..

Nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời, bệnh lao phổi vẫn sẽ để lại những biến chứng về sau như: tràn dịch, tràn khí màng phổi, ho ra máu. Thậm chí kể cả khi chữa khỏi lao, những dấu vết lao phổi để lại vẫn hiện hữu gây nên nhiều di chứng: hang lao gây nhiễm nấm Aspergillus phổi, suy hô hấp mạn tính, giãn phế quản,…

Biện pháp điều trị được áp dụng phổ biến nhất hiện nay đó là dùng thuốc trị lao. Phần lớn những bệnh nhân mắc lao phổi đều có cơ hội khỏi bệnh nếu được điều trị bằng đúng phương pháp và uống đúng thuốc. Tuỳ vào từng trường hợp bệnh lý cụ thể mà mỗi người bệnh sẽ có những phác đồ điều trị khác nhau. Mỗi phác đồ sẽ phụ thuộc vào những yếu tố sau:

• Độ tuổi bệnh nhân
• Thể trạng, sức khoẻ hiện tại
• Loại lao mắc phải thuộc lao phổi hay lao ở cơ quan khác. Đối với những người bị lao phổi thì phải kết hợp giữa nhiều loại thuốc khác nhau, còn người mắc bệnh lao ngoài phổi thì chỉ cần dùng một loại kháng sinh lao. 

Theo Chương trình Chống lao quốc gia, phác đồ điều trị áp dụng cho người mắc lao phổi lần đầu sẽ là:

• Giai đoạn tấn công trong 2 tháng, kết hợp 4 loại thuốc: isoniazide, rifampicine, ethambutol (hoặc streptomycine), pyrazinamide.
• Giai đoạn duy trì trong 6 tháng, kết hợp 2 loại thuốc: ethambutol và isoniazide.
• Lưu ý khi bệnh nhân điều trị thuốc lao phổi:
•  Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ theo phác đồ điều trị và chỉ định của bác sĩ. Uống thuốc đầy đủ, đúng liều lượng và đúng giờ, không tự ý thay đổi loại thuốc hoặc ngưng sử dụng thuốc khi thấy các triệu chứng lao phổi biến mất.
• Sau khi điều trị vi khuẩn lao còn sót lại có thể phát sinh hiện tượng kháng thuốc, dần dần tiến triển thành bệnh lao đa kháng thuốc. Lúc này việc điều trị bệnh lao là vô cùng khó khăn.