Tổng quan Áp xe não

Là một bộ phận vô cùng quan trọng trong hệ thống thần kinh trung ương của cơ thể, não cũng giống như bộ nguồn trung tâm của một máy vi tính, đóng vai trò tiếp nhận, thu nạp đồng thời lưu trữ và xử lý các dữ liệu từ bên ngoài, sau đó thiết lập những phản hồi cho những dữ liệu này.

Áp xe não

Não được sọ não, hệ miễn dịch và các lớp mô xung quanh bảo vệ khỏi sự nhiễm trùng.  Mặc dù vậy, vòng bảo vệ này vẫn có thể bị chọc thủng bởi những vi khuẩn, vi sinh vật có hại gây tổn thương cho não. Não sẽ phản ứng lại với sự tấn công này thông qua việc hình thành những khoang trống, kích thước nhỏ và bên trong có chứa mủ. Đó là hiện tượng áp xe não.

Áp xe não gây ra hậu quả vô cùng nghiêm trọng và có thể khiến cho bệnh nhân bị tử vong hoặc nếu đã qua cơn nguy kịch thì khả năng để lại di chứng nặng nề sau này là rất lớn. Tuy vậy, nếu người bệnh phát hiện và điều trị sớm tình trạng áp xe não thì mức độ di chứng và tỷ lệ tử vong sẽ giảm đáng kể.

Các tác nhân như vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập vào cơ thể người bệnh thông qua những vết thương hở ở đầu hoặc nhiễm trùng ở những bộ phận khác có thể gây nên áp xe não. Một trong những nguyên nhân thường gặp nhất của áp xe não là do nhiễm trùng phổi và tim. Ngoài ra áp xe não cũng có thể xảy ra nếu bệnh nhân bị nhiễm trùng xoang hoặc tai, hoặc có ổ áp xe ở răng.

Theo như chúng tôi đã đề cập, thì các yếu tố như nấm, vi khuẩn, virus, ký sinh trùng chính là thủ phạm gây nên tình trạng áp xe não. Trước sự xâm nhập của những tác nhân này, phản ứng đầu tiên sẽ xuất hiện ở não là phần bị xâm nhập bị sưng, viêm, hình thành nên các ổ áp xe não chứa những thành phần sau: các tế bào não đã nhiễm bệnh, các sinh vật viêm, những tế bào bạch cầu còn sống và đã chết.

Các yếu tố như nấm, vi khuẩn, virus, ký sinh trùng chính là thủ phạm gây nên tình trạng áp xe não

Những ổ áp xe này sau đó sẽ được một lớp màng bao bọc bên ngoài, nhằm cách ly nhiễm trùng và ngăn chặn nó lây lan sang những vùng mô khoẻ mạnh lân cận. Tuy nhiên, trong trường hợp ổ áp xe dần to lên sẽ gây chèn ép những khu vực não xung quanh nó. Ngược lại, hộp sọ không thể giãn nở theo ổ áp xe nên sẽ có hiện tượng ổ áp xe chèn vào các mạch máu não, gây cản trở máu và oxy đến cung cấp năng lượng cho não bộ, kết quả là các mô não khác cũng bị tổn thương và phá huỷ do áp xe.

Áp xe não có thể phát triển triệu chứng muộn trong vài tuần, nhưng cũng có trường hợp chúng xuất hiện một cách đột ngột, cụ thể là:

• Người bệnh bị sốt, ớn lạnh;

Biểu hiện của áp xe não

• Cứng cổ, đặc biệt dễ xảy ra khi bị sốt và ớn lạnh;
• Đột nhiên nói ít hơn trước;
• Sức khỏe tâm thần thay đổi: thường xuyên bị nhầm lẫn, hay có cảm giác khó chịu và giảm khả năng phản xạ;
• Tính cách và hành vi biến đổi bất thường;
• Khả năng nhìn cũng bị thay đổi;
• Nôn không rõ nguyên nhân;
• Khả năng vận động giảm do mất chức năng của cơ bắp;
• Tăng nhạy cảm với ánh sáng;
• Các biểu hiện có thể gặp ở trẻ sơ sinh: nôn ói, phồng thóp, cơ cứng ở tay chân, khóc thét,…

Khi gặp những biểu hiện trên đây, bệnh nhân cần phải được đưa ngay tới bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể.

Bên cạnh công tác đánh giá những triệu chứng (có thể có) cũng như khai thác tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, như xem gần đây người bệnh có bị chấn thương, hay bị nhiễm trùng nào không, có đang mắc các bệnh hoặc dùng thuốc gây suy giảm hệ miễn dịch hay không. Ngoài ra, những xét nghiệm cần thiết bao gồm:

• Chụp CT hoặc MRI: Để chẩn đoán, xác định xem có bao nhiêu ổ áp xe trong não;

Hình ảnh chụp cộng hưởng từ MRI áp xe não và u não

• Xét nghiệm máu: Kiểm tra nồng độ các tế bào bạch cầu, từ đó đánh giá tình trạng nhiễm trùng của cơ thể;
• Kỹ thuật sinh thiết: Thực hiện dưới hướng dẫn của máy CT – scanner, mục đích là để phân tích mẫu mủ được lấy ra

Với sự tiến bộ của khoa học hiện nay đã  mở ra nhiều cơ hội cho những  bệnh nhân bị áp xe não, khả năng hồi phục cũng cao hơn so với thời gian trước đây. 

Nếu bác sĩ nghi ngờ có ổ áp xe trong não bệnh nhân sẽ tiến hành kê đơn thuốc có kháng sinh phổ rộng, vì áp xe não rất nguy hiểm có thể cướp đi mạng sống của bệnh nhân nhanh chóng. 

Nếu xét nghiệm cho ra kết quả nhiễm trùng là do virus gây nên chứ không phải do vi khuẩn thì sẽ có sự điều chỉnh trong phác đồ điều trị để phù hợp hơn. Việc điều trị có hiệu quả hay không còn phụ thuộc vào các yếu tố như:

• Số lượng các ổ áp xe;
• Kích thước ổ áp xe;
• Nguyên nhân gây nên áp xe là gì;
• Thể trạng của người bệnh.

Nếu kích cỡ của áp xe nhỏ (dưới 1 inch), bệnh nhân có thể áp dụng phương án điều trị bằng thuốc kháng sinh đường tiêm tĩnh mạch, thuốc kháng virus hoặc thuốc chống nấm. Nếu áp xe lớn (trên 1 inch), lúc này bác sĩ sẽ tiến hành hút, dẫn lưu hoặc cắt bỏ nó. Còn nếu số lượng ổ áp xe nhiều hơn 1 thì bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật.

Không chỉ chú trọng điều trị loại bỏ áp xe não, bệnh nhân còn phải điều trị những ổ nhiễm khuẩn nguyên phát khác trong cơ thể như nhiễm khuẩn tại mũi, phổi hoặc vùng bụng.  

Các trường hợp cần phải thực hiện phẫu thuật áp xe não đó là:

• Ngày càng có dấu hiệu tăng áp lực hộp sọ;
• Có khí trong ổ áp xe;
• Ổ áp xe không đáp ứng với thuốc;
• Ổ áp xe có nguy cơ bị vỡ