Tổng quan Cúm

Bệnh cúm khá phổ biến trong cộng đồng và hầu như ai cũng đã từng mắc. Đây là một loại bệnh truyền nhiễm, nguyên nhân đến từ virus xâm nhập và gây tổn thương hệ hô hấp của người bệnh ở các vị trí như mũi, cổ họng và phổi. Phần lớn cúm sẽ tự khỏi trong thời gian ngắn nhưng cũng có khi cúm sẽ gây nên những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí người bệnh có thể bị tử vong do cúm, đặc biệt là các đối tượng sau:

– Người lớn trên 65 tuổi.

– Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, nặng hơn là đối với những trẻ dưới 2 tuổi.

Bệnh cúm khá phổ biến trong cộng đồng và hầu như ai cũng đã từng mắc

– Phụ nữ đang có thai và phụ nữ sau khi sinh 2 tuần.

– Người mắc chứng béo phì, thừa cân khi chỉ số cơ thể BMI ở mức trên 40.

– Người cao tuổi trong các viện dưỡng lão.

– Người mắc bệnh lý mạn tính: bệnh tim, hen suyễn, bệnh gan, thận, tiểu đường.

– Người suy giảm miễn dịch, đề kháng yếu.

Virus cúm lây truyền từ người sang người thông qua những giọt bắn chứa virus khi người bệnh nói chuyện, ho, hắt hơi,… Các chủng virus cúm đang lưu hành phổ biến tại Việt Nam là virus cúm A, B, C và gặp nhiều nhất là cúm A và cúm B. Khả năng lây truyền của virus cúm rất khủng khiếp và là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất thế giới khi cúm bùng phát thành dịch. Con người trên thực tế đã chứng kiến sự càn quét tàn bạo của các trận dịch cúm trong lịch sử đã cướp đi hàng triệu sinh mạng trên thế giới.

Cúm không ngoại trừ bất kỳ đối tượng nào và tỷ lệ nhiễm những chủng virus cúm mới rất cao – lên tới 90% ở cả đối tượng người lớn lẫn trẻ em. Các biến chứng nghiêm trọng có thể gặp do cúm gây ra là viêm phổi, viêm phế quản, viêm tai, thậm chí là viêm não và có thể đe dọa tới tính mạng của người bệnh.

Theo báo cáo của WHO – Tổ chức Y tế thế giới thì mỗi năm trên toàn cầu có từ 5 – 10% số người lớn và từ 20 – 30% trẻ em bị mắc bệnh cúm. Đáng báo động hơn và trong tỷ lệ này có đến nửa triệu ca tử vong do phải trải qua những vấn đề về sức khoẻ mà cúm gây nên. Còn ở Việt Nam, số trường hợp mắc cúm mỗi năm được ghi nhận là khoảng 1 – 1,8 triệu người. Nếu như trước đây cúm thường xảy ra chủ yếu vào mùa lạnh, cụ thể là thời điểm đông xuân, nhưng giờ đây ở nước ta cúm có thể xuất hiện quanh năm, thậm chí có thể bùng nổ những cụm dịch rải rác ở các địa phương khác nhau.

Virus cúm với tên tiếng Anh là Influenza virus là căn nguyên dẫn tới căn bệnh này. Ngay cả khi đã có vắc xin phòng bệnh cúm, việc phòng ngừa bệnh vẫn gặp rất nhiều khó khăn do virus này liên tục biến thể và thường xuyên cho ra đời những phiên bản mới, thách thức giới khoa học của con người.

Bệnh cúm có nguyên nhân vừa virus 

Cấu tạo của virus cúm: Bản chất của vỏ virus là Glycoprotein gồm 2 loại kháng nguyên sau:

· Kháng nguyên ngưng kết hồng cầu H – Hemagglutinin gồm 15 loại.

·  Kháng nguyên trung hoà N – Neuraminidase gồm 9 loại.

Chỉ cần các tổ hợp của 2 loại kháng nguyên trên sắp xếp khác nhau sẽ cho kết quả những phân tuýp khác nhau của virus cúm A. Hai kháng nguyên H và N, đặc biệt là kháng nguyên H trong quá trình lưu hành sẽ liên tục biến đổi. Những  biến đổi nhỏ liên tục (được gọi là trôi kháng nguyên) sẽ gây ra các đợt dịch có quy mô vừa và nhỏ. Tuy nhiên khi những biến đổi nhỏ dần tích tụ lại sẽ tạo nên các biến đổi lớn, tạo nên tuýp kháng nguyên mới. Nguyên nhân là do có sự tái tổ hợp giữa các chủng virus cúm người và cúm động vật. Những phân tuýp kháng nguyên mới này chính là nguồn gốc tạo ra các trận đại dịch cúm trên toàn cầu.

Khi mới mắc bệnh, biểu hiện của cúm khá tương đồng với các triệu chứng cảm lạnh thông thường như hắt hơi, sổ mũi và đau họng. Tuy nhiên cần nhớ rằng bệnh cảm lạnh phát triển từ từ, còn cúm thì sẽ xuất  hiện đột ngột hơn. Do vậy nhiều người thường nhầm lẫn và gộp chung hai bệnh này làm một với tên gọi là bệnh cảm cúm và bệnh nhân có xu hướng tự đi mua thuốc và điều trị tại nhà, ít khi tới khám tại bệnh viện.

Các biểu hiện thường thấy của bệnh thường là bắt đầu từ sốt, ớn lạnh,.. 

Những triệu chứng sau cảnh báo có thể bạn đang mắc bệnh cúm mùa:

– Sốt cao trên 38 độ C.

– Ớn lạnh.

– Mệt mỏi.

– Đau nhức mỏi cơ bắp.

– Đau đầu.

– Nghẹt mũi.

– Ho khan.

– Viêm họng.

Dựa trên các biểu hiện lâm sàng của người bệnh và phương pháp xét nghiệm, bác sĩ sẽ có cơ sở để chẩn đoán bệnh cúm. 

Xét nghiệm phổ biến thường được sử dụng hiện nay đó là xét nghiệm nhanh tìm kháng nguyên virus cúm thông qua mẫu bệnh phẩm lấy ở họng hoặc mũi của bệnh nhân. Chỉ sau khoảng 15 phút là đã có thể lấy kết quả xét nghiệm nhưng không phải lúc nào cũng chính xác. Thậm chí nếu xét nghiệm là âm tính thì bác sĩ vẫn có thể nhận định bệnh nhân đang mắc cúm dựa trên các triệu chứng lâm sàng.

Những biện pháp giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh cúm bao gồm:

– Trước hết người bệnh cần được nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc để hệ thống miễn dịch có thời gian chống lại sự tấn công của virus.

– Bệnh nhân cần bổ sung nhiều nước lọc, nước trái cây và nước từ thức ăn hàng ngày như canh súp ấm để tránh tình trạng mất nước do sốt dẫn tới mệt mỏi.

Sử dụng thuốc điều trị bệnh cúm cho bệnh nhân 

– Thuốc: ngoài việc nghỉ ngơi và bổ sung đủ nước, bác sĩ có thể kê thêm cho bệnh nhân những loại thuốc như: zanamivir (Relenza) hoặc oseltamivir (Tamiflu) có tác dụng làm giảm triệu chứng bệnh cúm nhanh hơn, ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm sau này.

– Xem xét dùng thêm những loại thuốc giảm đau: ibuprofen hoặc acetaminophen.