Tổng quan Cúm chuyên khoa hô hấp

Bệnh cúm là một loại bệnh nằm trong nhóm bệnh truyền nhiễm tấn công hệ thống hô hấp của con người, đặc biệt là tại các vị trí như mũi, cổ họng và phổi. Đa phần nếu ở thể nhẹ, mọi người có thể tự khỏi. Nhưng đôi khi cúm cũng gây nên những biến chứng nghiêm trọng ở người bệnh, thậm chí cúm còn là nguyên nhân của rất nhiều ca tử vong trên toàn cầu.

Cúm có khả năng lây truyền nhanh và là một trong những căn bệnh nguy hiểm, dễ dàng phát triển thành dịch. Thực tế trong lịch sử cho thấy, loài người đã từng trải qua những đại dịch cúm cướp đi hàng triệu sinh mạng.

Các con số đáng lo ngại về loại bệnh dịch này:

• Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hàng năm có khoảng 5 – 10% người trưởng thành và 20 – 30% trẻ nhỏ trên thế giới bị mắc cúm. Nguy hiểm hơn khi trong số này có khoảng nửa triệu ca tử vong do các vấn đề về sức khỏe mà cúm để lại.
• Tại Việt Nam, con số người nhiễm cúm mỗi năm là khoảng từ 1 – 1,8 triệu người. Đặc biệt, số liệu ghi nhận chỉ trong tháng 11/2019 cho thấy cả nước có hơn 400,000 người nhiễm cúm, trong đó có 10 người tử vong. 
• Trước đây cúm thường là bệnh dễ gặp vào mùa lạnh, đông xuân. Tuy nhiên hiện nay, cúm đã hiện diện quanh năm không kể mùa nào, có nguy cơ gây nên những ổ dịch rải rác tại các địa phương và có thể khiến nhiều bệnh viện quá tải do số ca nhập viện vì cúm gia tăng đột biến.

Bệnh cúm dễ lây truyền sang người khác

Vậy nguyên nhân dẫn đến bệnh cúm là do đâu?

Virus cúm (hay virus Influenza) được cho là tác nhân gây nên bệnh cúm. Nó có khả năng “sinh tồn”, thích nghi cực tốt trong môi trường khi liên tục biến thể và cho “ra mắt” liên tục các thế hệ chủng virus mới. 

Cấu tạo và cơ chế hoạt động của Virus Influenza:

Bao bọc bên ngoài virus Influenza là lớp vỏ glycoprotein, bao gồm hai loại kháng nguyên: kháng nguyên ngưng kết hồng cầu H (Hemagglutinin) có 15 loại, kháng nguyên trung hoà N (Neuraminidase) có 9 loại.

Chỉ cần tổ hợp trên của 2 loại kháng nguyên H và N bố trí, sắp xếp ra các loại khác nhau thì chúng sẽ tạo nên các phân tuýp khác nhau của virus cúm A. 

Kháng nguyên H và N, đặc biệt là kháng nguyên H trong quá trình lưu hành sẽ liên tục biến đổi. Hiện tượng “trôi” kháng nguyên (antigenic drift) hay còn gọi là những biến đổi nhỏ sẽ gây ra các đợt dịch cúm vừa và nhỏ. Tuy nhiên nếu các biến đổi nhỏ như vậy dần tích tụ lại sẽ tạo thành những biến đổi lớn, sinh ra tuýp kháng nguyên mới. Điều này dựa trên nguyên tắc tái tổ hợp giữa các chủng virus cúm tồn tại ở người và động vật. Nguy hiểm hơn, những phân tuýp kháng nguyên mới này sẽ gây nên đại dịch cúm trên toàn thế giới.

Khi mới khởi phát, cúm sẽ có những biểu hiện giống với bệnh cảm lạnh thông thường như bị hắt hơi, sổ mũi, đau họng. Nhưng khác với cảm lạnh phát triển chậm thì cúm sẽ xuất hiện đột ngột. Chúng ta hay gộp chung 2 bệnh này là bệnh cảm cúm nhưng nó hoàn toàn khác nhau, chỉ vì triệu chứng ban đầu giống nhau và bệnh nhân hay cảm thấy cúm không nghiêm trọng nên hay tự chữa ở nhà bằng mẹo dân gian hoặc tự mua thuốc uống mà không tới bệnh viện thăm khám.

Các biểu hiện điển hình của cúm đó là:

• Người bệnh sốt cao, trên 38 độ C
• Cảm thấy ớn lạnh
• Mệt mỏi, đau cơ bắp khắp cơ thể
• Đau đầu
• Ho khan
• Nghẹt mũi
• Viêm họng

Chính vì nghĩ cúm không đáng lo ngại nên người bệnh cũng không có ý thức phòng tránh, giai đoạn đầu khi xuất hiện triệu chứng rất dễ lây cho người khác. Dần dần phát triển thành dịch cúm trong cộng đồng.

Điều trị cúm từ sớm để tránh các biểu hiện mệt mỏi

Bác sĩ sẽ tiến hành khám và tìm ra các triệu chứng của bệnh cúm, để phân biệt với bệnh hô hấp có thể sẽ chỉ định bệnh nhân làm xét nghiệm để tìm ra virus cúm. 

Xét nghiệm nhanh được sử dụng phổ biến nhất nhằm phát hiện ra kháng nguyên của bệnh cúm trên mẫu bệnh phẩm. Mẫu này được lấy từ họng hoặc mũi của người bệnh. Xét nghiệm nhanh có thể cho ra kết quả sau khoảng 15 phút nhưng không phải lúc nào cũng chính xác hoàn toàn. Vì vậy, đôi khi bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh cúm dựa vào triệu chứng mặc dù xét nghiệm có kết quả âm tính, bệnh nhân cần theo dõi diễn tiến của bệnh và tuân thủ theo phác đồ điều trị cúm, không chủ quan khi kết quả âm tính mà cần phải thực hiện biện pháp phòng tránh lây nhiễm cho người khác song song với điều trị.

Nếu bạn có một trong những triệu chứng nghi ngờ cúm, bạn hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh lây cho người nhà và cộng đồng. Hiện tại, bệnh viện MEDLATEC có đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm cũng như đầy đủ các xét nghiệm và phương tiện chẩn đoán và điều trị cúm.

Nên tiêm vắc xin cúm hàng năm cho trẻ để phòng ngừa bệnh

Bệnh nhân bị cúm có thể được điều trị bằng các phương pháp sau:

• Nghỉ ngơi để hồi phục lại sức khỏe, không nên vận động nhiều
• Uống nhiều nước hoặc nước ép hoa quả, ăn trái cây, ăn súp ấm để hạn chế mất nước do sốt
• Dùng thuốc: tuỳ vào trường hợp người bệnh, bác sĩ sẽ kê một loại thuốc để chống virus như Zanamivir (Relenza) hoặc Oseltamivir (Tamiflu). Hai loại thuốc này giúp kiểm soát, điều trị triệu chứng của cúm một cách nhanh chóng và hỗ trợ ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm khác.
• Dùng thuốc giảm đau: nhiều người bị đau nhức khắp cơ thể khi bị nhiễm cúm. Cân nhắc sử dụng một số loại thuốc giảm đau không kê đơn như Ibuprofen hoặc Acetaminophen để làm giảm triệu chứng đau do cúm.

Tại khoa nội của bệnh viện MEDLATEC hàng năm tiếp nhận hàng trăm case phát hiện cúm. Các bệnh nhân có thể điều trị tại nhà ở các trường hợp bệnh hoặc theo dõi điều trị tại viện nếu bệnh nặng hơn hoặc có bội nhiễm hay có những dấu hiệu nguy hiểm.